Khi bạn sống lâu hơn, bạn sẽ chết đau đớn hơn

Cái chết diễn ra nhanh chóng và đột ngột, hay kéo dài và dần lụi tàn? Họ chết tại nhà, vẫn còn khả năng vận động và minh mẫn đến cuối đời, hay chết trong một cơ sở chăm sóc, bị suy giảm thể chất và phụ thuộc vào người khác trong những năm cuối đời, dần dần hao mòn?

Hầu hết mọi người không đang trải qua một cái chết tốt

Con người đang sống lâu hơn bao giờ hết. Kể từ năm 1950, tuổi thọ trung bình toàn cầu đã tăng từ 47 lên 73. Thành tựu đáng kinh ngạc này đạt được nhờ vào việc giảm nghèo và xóa bỏ dịch bệnh, cùng nhiều tiến bộ nhân đạo khác.

Nhưng ở những quốc gia nơi người dân hiện đang sống đến độ tuổi cao – 80 tuổi trở lên – một câu hỏi phức tạp cần được đặt ra: Liệu chúng ta thực sự đang kéo dài sự sống hay chỉ đơn thuần là kéo dài cái chết?

Kéo dài sự sống hay kéo dài cái chết?

Một nhóm các nhà nghiên cứu từ Viện Karolinska ở Thụy Điển đã đối mặt trực tiếp với câu hỏi này thông qua một nghiên cứu gần đây được công bố trên American Journal of Public Health. Nhà nhân khẩu học Marcus Ebeling cùng các cộng sự đã sử dụng các cơ sở dữ liệu công cộng lớn để theo dõi tiến trình tử vong của tất cả những người từ 70 tuổi trở lên tại Thụy Điển trong giai đoạn từ 2018 đến 2020, tập trung vào 12 tháng cuối đời của bệnh nhân.

Mục tiêu chính của họ là tìm hiểu cách mà phần lớn người già đã qua đời.

Cái chết của họ diễn ra nhanh chóng và đột ngột, hay kéo dài và dần lụi tàn? Họ chết tại nhà, vẫn còn khả năng vận động và minh mẫn đến cuối đời, hay chết trong một cơ sở chăm sóc, bị suy giảm thể chất và phụ thuộc vào người khác trong những năm cuối đời, dần dần hao mòn?

Đáng buồn thay, dường như khả năng thứ hai ngày càng phổ biến.

Hai phần ba tổng số trường hợp tử vong theo một tiến trình với việc sử dụng dịch vụ chăm sóc người cao tuổi ở mức độ lớn trong suốt năm cuối đời, và ít nhất một nửa trong số đó còn sử dụng đáng kể dịch vụ y tế, họ nhận định. _Phần lớn cái chết ngày nay không đáp ứng những gì thường được gọi là một cái chết tốt.

Một cái chết tốt bao gồm điều gì?

Giữ được quyền kiểm soát, không đau đớn, được lựa chọn nơi qua đời, và không kéo dài sự sống một cách vô nghĩa là những nguyên tắc đã được đề cập, bên cạnh các yếu tố khác, nhóm nghiên cứu viết.

Ebeling và các cộng sự cũng phát hiện rằng việc chăm sóc y tế kéo dài vào cuối đời trở nên ngày càng phổ biến ở những người trên 83 tuổi – là tuổi thọ trung bình của Thụy Điển – cho thấy rằng những người sống lâu hơn có khả năng cao sẽ trải qua một quá trình chết kéo dài, đầy những can thiệp y tế và gánh nặng thể chất.

Tuổi thọ so với thời gian sống khỏe

Phát hiện trên tiếp tục làm nổi bật khoảng cách ngày càng được bàn luận giữa tuổi thọ và thời gian sống khỏe.

Tuổi thọ là số năm mà một người sống. Thời gian sống khỏe là khoảng thời gian người đó sống trong tình trạng sức khỏe tốt, không mắc bệnh mãn tính hoặc khuyết tật.

Lý tưởng nhất, hai giá trị này nên gần bằng nhau. Nhưng thực tế là khi tuổi thọ con người tăng nhanh trong nửa thế kỷ qua, thì thời gian sống khỏe lại không bắt kịp.

Các phân tích cho thấy tại Hoa Kỳ hiện nay tồn tại một khoảng cách từ 10 đến 15 năm giữa hai giá trị này. Điều đó có nghĩa là trung bình, nhiều người đang sống hơn một thập kỷ trong tình trạng sức khỏe kém – thường là vào cuối đời.

Phù hợp với nghiên cứu của Ebeling, điều này gợi ý rằng phần lớn mọi người đều trải qua sự suy giảm sức khỏe trước khi qua đời.

Chăm sóc cuối đời: Kéo dài sống nhưng không kéo dài khỏe

Và thật đáng buồn, nhiều phương thức chăm sóc vào cuối đời có xu hướng kéo dài tuổi thọ, nhưng mang lại rất ít lợi ích cho thời gian sống khỏe.

Thuốc men và các thủ thuật y tế điều trị các tình trạng nền ở người cao tuổi thường bị giới hạn về mức độ sức khỏe mà chúng có thể thực sự khôi phục.

Cuối cùng, cách tốt nhất để kéo dài thời gian sống khỏe và hy vọng vẫn độc lập cho đến cuối đời là phòng ngừa ngay từ đầu các tình trạng suy nhược.

Điều đó có nghĩa là ăn uống lành mạnh, tránh hút thuốc, uống rượu có chừng mực, duy trì các kết nối xã hội, kích thích trí não, và trên hết là duy trì hoạt động thể chất.

Và quan trọng là duy trì những thói quen này ngay cả khi đã về già.